''ABD ile İran Kardeş İki Ülke''

ABD ile İran arasında yaşanan çatışmayı Siirt Üniversitesi Siyaset Bilimi Bölüm Başkanı Dr. Öğr. Üyesi Mahir Özhan değerlendirdi.

Artı Siirt Haber Ajansına özel açıklamalarda bulunan Dr. Öğr. Üyesi Özhan, Amerika ile İran’ı birbirine iki kardeş gibi değerlendirmenin mümkün olduğunu söyledi.

Amerika ile İran arasında ciddi bir savaşın yaşandığına daha denk gelinmediğinin altını çizen Özhan, ‘’Daha çok arka planda arkada ki sürtüşmenin olduğuna şahit olduk. Kasım Süleymani’nin öldürülmesi bir ilk oldu. Bunun arka planını incelemek lazım kime ne sağladı. Kasım Süleymani’nin öldürülmesiyle birlikte İran çok güçlü bir koz elde etmiş oldu. Biliyorsunuz, Irak’ta aylardır süren bir protesto vardı, bu protestonun zemininde altyapısında İran karşıtlığı yatıyordu ve yükselen bir ırak milliyetçilik dalgası vardı. Esasen ırakta şii nüfusun çoğunluğu İran’a hazır bir saha veriyordu ama ilk defa bu kadar Irak’lıalr, İran’nın bu kadar müdahil olmasından rahatsızlık duydular ve sokağa çıktılar. Süleymani’nin öldürülmesiyle bu saha kendiliğinden yok oldu.’’ değerlendirmesinde bulundu. 

‘’Çatışmalar İran’a Yaradı’’

Yaşanan çatışmaya ve çatışmanın oluşturduğu bir kısım sonuçlara değinen Özhan, şöyle dedi:

‘’Birincisi, aylardır süren ve yüzlerce insanın ölümüne sebep olan gösterilir ve çatışmalar bir anda son buldu. İkincisi İran’da ciddi sokak kavgaları, direnişleri, çatışmaları vardı protestolar vardı ve bu protestolarında bir anda kesildiğini gördük. Bunda kasım Süleymani’nin etkisini es geçmemiz doğru değil.  Kasım Süleymani’nin cenazesi il, il ve tüm büyük şehirlerde  gezdirildi ve en son kendi memleketi olan Kirman’a götürüldü orada da yüzlerce insan  tabuta dokuna bilmek için bir birini ezdi 60 ölü ve 273 yaralı oldu. Bu anlamda da İran’a bir avantaj sağlamış oldu. Kasım Süleymani’nin öldürülmesinde esas kazananı İran gibi gözüküyor.  Amerika’ya çok sert bir karşılık vereceğini söyledi. Tarihinde ilk defa kırmızı bayrağı göndere çekti savaş bayrağı anlamına geliyordu bu bayrak. Ama bunun savaş anlamına gelmeyeceğini iyi biliyorduk biz.  Bu böylede olacak kimse de büyük bir savaş beklemesin. Kendisinin en fazla yaptığı küçük roketlerle küçük bir saldırı misilleme yapmaya çalışabilir. Bu tamamen kamuoyuna oynamaktır. Amerika’dan öcümüzü altık yeter demek içindir.  80 Amerika askerinin öldürüldüğü söylendi ben buna hiç ihtimal bile vermiyorum. Belki bir kişi bile ölmemiştir bu saldırılarda. İran bu hamlesi ile kendi iç kamuoyuna oynadı ve onları tatmin etmek için misilleme yaptı bununla da sınırlı kalacağını düşünüyorum.’’ 

Olası Savaş Halinde Orta Doğuya ve Türkiye’ye Etkisi Ne Olur?

Özhan, şöyle devam etti:

‘’Ben bir savaş beklentisinde değilim. Bir savaşa dönüşeceğini de düşünmedim bu güne kadar düşünmüyorum da.  Amerika saha da daha çok, İran’la politik olarak da çatışmadan işlerini tüm bölgede olduğu gibi Irak’ta yürüttü, Suriye’de yürüttü, İran’da hiç Amerika sahasına girmeden Suriye’de ve Irak’ta istediğini elde etti. Bir noktada ikisi de danışıklı dövüş etti ve ikisi de kendince kazandılar. Dolayısıyla olumsuz bir etkisini çok beklemiyoruz. Ama maalesef  çatışmaların kırılgan ekonomiler üzerindeki etkisi çok fazla var. Bu anlamda belki Türkiye’nin veya bölgenin diğer ülkelerinin ekonomisine bir miktar zarar vermiş olabilir. Dolar ve altın fiyatları yükselmiş olabilir ama bunun fazla süreceğini düşünmüyorum bunun etkisi kısa süreli olacaktır ve birkaç hafta içerisinde toparlanma sürecine gireceğimizi düşünüyorum.’’

Orta Doğu politikalarını ve denklemlerini baştan dönüştürür mü sorusu üzerine Özhan, ‘’Orada da dönüştüreceğini düşünmüyorum. Orada Amerika’nın açıklamasında askerlerini Iraktan çekeceğini söyledi Irak Başbakanına bildirmişti. Ben güçlerinin tamamen çekileceğini de düşünmüyorum. Belki kısmı bir çekilme olu, Irak’ın güneyinde ki askerlerini Kuzey Irak’a çekilebilir ama bölgeden çıkma potansiyeli yok bana göre.’’ yanıtını verdi. 

Kasım Sülaymani’nin Ölümü 3. Dünya Savaşını Etikler Mi?

Kasım Süleymani’nin öldürülmesinin 3. dünya savaşına etki potansiyelini taşımadığını belirten Özhan, ‘’İran’ın yaptığı küçük bir misilleme böylesi bir potansiyeli harekete geçirmez. Eğer şöyle bir olay olmuş olsaydı, Kasım Süleymani’nin İran da ehemmiyeti gücü ne ise Amerika’da da benzer bir mevkidaş suikast veya saldırı sonucu öldürülseydi belki o ihtimali tartışıyor olabilirdik. Ama böyle bir tartışmanın yapılması bir çok erken  böyle bir ihtimali yok sayıyorum. İran İçin yararlı bir olay oldu. İran kendi iç kam oyunu toparlamış oldu. Bütün protestoları bir anda kaldırdı.  Kendi kozunu rahatlattı. Amerika’nın şöyle bir huyu var kendisini haklı göstermeyi çok seviyor eğer 80 Amerika askerinin öldürülmüş olsa bu onu haklı kılar ve İran’a topyekun saldırı için bir fırsat verirdi.’’ dedi. 

İran’nın İslam coğrafyası ile uğraştığını, Batı, Hıristiyan dünyası ile çatıştığına şahit olunmadığının altını çizen Dr. Öğr. Üyesi Özhan, ‘’Batı medeniyeti ile İran arasında sembolik ilişkiler var. Persapolis diye bir kendi var Helenistik dönemin en belirgin emareleri orada var. Batı Dünyası için Yunanistan da ki Helenistik dönem  yada eserler ne kadar önemli ise İran’da ki de o kadar önemlidir. O yüzden batının İran’la her zaman kültürel bir ilişkisi var. Bu kültürel ilişkide İran’a karşı sıcak bir çatışmaya izin vermiyor. Bütün ambargolara rağmen nasıl ayakta durduğunu düşünebiliyorsunuzki. Normal şartlarda mümkün değil.’’ değerlendirmesinde bulundu.