''Enerji İçeceklerine Sınırlama Getirilsin''

Siirt Devlet Hastanesinde İç Hastalıkları Uzm. Dr. Ali Nar, enerji içeceklerine ilişkin önemli açıklamalarda bulundu.

Enerji içecekleri enerji ihtiyaçlarını karşılamak ve uyanık kalmak için tüketilmektedir. Enerji içeceklerinin ilk tüketicilerinin genç ve yetişkinler olduğu görülmektedir. Enerji içecekleri kafein, taurin, bitkisel ekstreler ve B vitaminleri gibi enerji artırıcı maddelerle kombine edilen kalorice zengin içeceklerdir.

Türk Gıda Kodeksi Enerji İçecekleri Tebliği’nde enerji içecekleri “Bileşiminde yararlanılabilir karbonhidrat içeriği nedeniyle insan vücuduna enerji sağlayan ve ürün özelliklerinde limitleri belirlenen maddeleri, vitamin ve mineralleri de içerebilen içecekleri ifade eder.” olarak tanımlanmıştır. Bu tebliğde enerji içeceklerinde, karbonhidratlardan sağlanacak enerji değerinin en az 45 kcal/100 mL; kafein miktarının en fazla 150 mg/L; inositolün 200 mg/L’den az; glukoronolaktonun 2400 mg/L’den az; taurinin ise 4000 mg/L’den az olma ve ayrıca alkol miktarının da hacim olarak %0.05’den fazla olmama şartı vardır. Enerji içeceklerinde bulunan kafein önemli bir psikoaktif maddedir ve enerji içeceklerinde bulunan miktarı değişebilmektedir. Ayrıca enerji içeceklerinde, genellikle enerji ve zihinsel performansı artırmak için guarana, ginseng, ginkgobiloba, L-karnitin, milk thistle (Silybum marianum, deve dikeni), B vitaminleri, bir aminoasit olan taurin ve diğer maddeler de dahil olmak üzere pek çok madde bulunabilmektedir. Örneğin, dünyadaki en yüksek miktarda kafein içeren bir bitki olan guarana enerji içeceklerine ek olarak ilave edilir ve böylece kafein miktarını arttırma amaçlı kullanılmış olur.

Enerji içecekleri, sporcu içecekleri ve nutrasötik içeceklerini de kapsayan fonksiyonel içecekler kategorisine girer.

Sporcu içecekleri egzersizlerden önce veya egzersiz sırasında tüketilen su kaybını önlemek, karbonhidrat ve elektrolit desteği sağlamak için tasarlanmış, kafein içermeyen içeceklerdir. Nutrasötik içecekler ise genellikle çay, meyve, sebze ya da bitkilerden elde edilen konsantre ekstreler gibi biyolojik olarak aktif bileşenleri içeren; sağlığı destekleyici ve iyileştirici olarak tasarlanmış içeceklerdir. Bazı nutrasötik içecekler, vitamin, mineral ve özellikle polifenoller gibi antioksidanlarla desteklenebilmektedir. Bazı enerji içecekleri içerdikleri maddelerin bileşimine bağlı olarak nutrasötik içecek kapsamına girebilir.

Dünya Sağlık Örgütü (WHO), Türkiye ve Avrupa genelinde tüketimi hızla artan enerji içeceklerinin, halk sağlığını olumsuz etkilediğini belirtiyor.

Yoğun kafein içeren enerji içecekleri, özellikle çocuk ve gençlerin sağlığını tehdit ediyor. Enerji içeceklerinin fazla miktarda tüketilmesi, kafein zehirlenmesi riskini artırıyor.WHO Avrupa Ofisi, enerji içeceklerinin halk sağlığı üzerindeki etkileri konusunda kapsamlı bir rapor hazırladı. Rapora göre, enerji içecekleri, sağlık açısından olumsuz etkiler içeriyor. Uyarıcı etki yaptığı gerekçesiyle özendirilen enerji içecekleri, geçici olarak öğrenme performansını artırıyor. Bu nedenle özellikle çocuklar ve gençler tarafından sıkça tüketiliyor.

Kafein zehirlenmesi riski

Rapora göre, enerji içecekleriyle ilgili en önemli sorun, içerdiği kafein miktarı. Kahve sıcak olduğu için yavaş yavaş tüketiliyor. Ancak enerji içeceği soğuk olduğu için kısa sürede aşırı miktarda tüketilebiliyor. Bu da kafein zehirlenmesi olasılığını artırıyor. Avrupa Gıda Güvenliği Kurumu'nun araştırmasına göre çocukların vücuduna giren kafeinin yüzde 43'ü enerji içecekleri yoluyla alınıyor.

Enerji içecekleri ile ilgili bir başka sorun da alkolle birlikte alınması. 18 - 29 yaş aralığındakilerin yüzde 70'i enerji içeceğini alkolle karıştırıyor. Bunun yol açtığı sorunlardan biri, enerji içeceğinin alkolün etkisini bastırması nedeniyle sarhoş olunduğunun geç anlaşılması.

Enerji içecekleri Türkiye ve bütün Avrupa ülkelerinde satılıyor.

Sınırlama getirilsin

Ancak bazı ülkeler bu içeceklere karşı önlem almaya başladı. Örneğin Macaristan'da enerji içecekleri özel sağlık vergisine tabi.

İsveç'te de bazı içecekler sadece eczanelerde satılıyor ve çocuklara satışı yasak.

Alkolsüz ve çok fazla kafein içeren enerji içecekleri, aynı zamanda vitamin ve uyarıcı etkiye sahip taurine, gingseng, guarana gibi maddeler barındırıyor.Türkiye pazarında artan enerji içeceği miktarı, 2012 yılı rakamlarına göre 30 milyon litreden fazla. Türkiye'de kişi başına düşen yıllık enerji içeceği tüketimi 0,33 kutu. Bu oran Avrupa'da çok daha yüksek bir seviyede seyrediyor. Kişi başı yıllık enerji içeceği tüketim Avrupa'da ortalama 10 kutu civarında.