2023'e bakış: Dünyada bu yıl neler oldu?
2023 yılının geride kalmasına sayılı saatler kalırken dünya siyasetini etkliyen gerginliklere, savaşlara, büyük çaplı kayıplara yol açan doğal afetlere, savaşlara, sahne oldu. i
2023 yılının geride kalmasına sayılı saatler kalırken dünya siyasetini etkliyen gerginliklere, savaşlara, büyük çaplı kayıplara yol açan doğal afetlere, savaşlara, sahne oldu. Türkiye için tarifsiz bir acı olan 6 Şubat depremleri ile başlayan 2023 yılı, dünyada da basında yankı bulan çok fazla olay yaşandı.
2023 yılının başlarında Türkiye, Kahramanmaraş depremleriyle tarifsiz bir acı yaşadı. Binlerce kişinin hayatını kaybettiği deprem dünyada da derin üzüntülere sebep oldu. Ancak dünya 20 yılında çok fazla olaya tanık oldu. 2023'ü geride bırakmamıza sayılı saatler kala, dünyada bu yıl neler olduğunu hatırlayalım
6 ŞUBAT KAHRAMANMARAŞ DEPREMİ
2023 yılının ilk günlerinde Türkiye, Kahramanmaraş merkezli iki büyük depremle sarsıldı. Türkiye’de binlerce kişinin hayatını kaybettiği depremler dünya gündemine de oturdu.
100 saniye süren depremin üzerinden saatler geçtikten sonra bir deprem daha meydana geldi. Saatler 13.24’ü gösterdiğinde bu sefer merkez üssü Kahramanmaraş-Elbistan olan 7.6 büyüklüğünde bir deprem daha yaşandı.
Depremde, yaklaşık 6 bini Suriye tarafında olmak üzere en az 56 bin kişi hayatını kaybetti.
FİNLANDİYA-TÜRKİYE-İSVEÇ-NATO
24 Şubat 2022’de başlayan Rusya-Ukrayna Savaşı’nın ardından 2. Dünya Savaşı’ndan bu yana askeri tarafsızlığını koruyan iki ülke NATO’ya üye olmak istedi.
Rusya’nın komşusu Finlandiya ve İsveç güvenlik gerekçesiyle NATO’ya üye olma niyetleri dile getirdi ancak Türkiye buna karşı çıktı. Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, Finlandiya ve İsveç’in terör örgütlerine destek verdiğini, bu destek kesilmediği sürece üyeliklerine destek vermeyeceğini açıkladı.
Mart ayında Finlandiya Cumhurbaşkanı Sauli Niinistö, Ankara’da Cumhurbaşkanı Erdoğan ile bir araya geldi. Görüşmenin ardından Erdoğan, Finlandiya'nın terör mücadele için olumlu adımlar attığını söyleyerek NATO üyeliğini başlatma kararı aldıklarını açıkladı. Mart ayının sonunda Türkiye, Finlandiya’nın NATO’ya katılımını son üye ülke olarak kabul etti.
Diğer yandan, ABD-Türkiye- Avrupa ülkeleri arasında uzun süredir yapılan görüşmelerin ardından İsveç’in NATO’ya üyeliği halen onaylanmadı. Türkiye, İsveç’ten terörle mücadele için somut adımlar görmek istediğini defalarca kez dile getirdi. Mayıs ayında İsveç’te yeni terörle mücadele yasasını yürürlüğe girdi.
27 Aralık günü, İsveç’in NATO’ya kabulüne ilişkin teklif TBMM Dışişleri Komisyonu’nda kabul edildi. 2023’ün sonuna geldiğimiz bugünlerde Türkiye, İsveç’in NATO üyesi olmasının önünü açtı, son karar Meclis’ten çıkacak.
TRUMP ABD TARİHİNE GEÇTİ
2024 yılında en çok konuşulacak konulardan biri de Kasım ayında ABD’de gerçekleşecek seçimler olacak. 2023 yılında ismi gündemden düşmeyen eski ABD Başkanı Donald Trump, ABD seçimlerinde yarışması durumunda 2024 yılında ismini en çok duyacağımız isimlerden biri olacak.
Trump, ilk kez sabıka fotoğrafı çekilen ABD başkanı olarak tarihe geçti. 2020 ABD Başkanlık seçimlerinin sonuçlarına müdahalede bulunduğu suçlamasıyla hazırlanan iddianame kapsamında teslim oldu.
Seçime müdahale davasında Georgia'da teslim olan Trump, Fulton Bölge Hapishanesi tarafından yapılan işlemlerin ardından tahliye edildi. 200 bin dolar kefalet bedelini ödeyen Trump, ABD’de ilk kez sabıka fotoğrafı çekilen başkan oldu.
BERLUSCONİ ÖLDÜ
İtalyan siyasetine iz bırakan isimlerden eski başbakanlardan Silvio Berlusconi, 12 Haziran 2023’te hayatını kaybetti.
Kronik lösemi teşhisi koyulan 86 yaşındaki Berlusconi, nisan ayında hastaneye kaldırılmıştı ve yoğun bakımda tedavi görüyordu.
1994 yılında siyasete girmiş ve 4 kez başbakanlık yapmıştı. Medya ve spor alanında çalışan Berlusconi’nin adı siyaset hayatı boyunca seks ve yolsuzluk davalarına da karıştı.
Berlusconi’nin ölümünün ardından dünya liderleri de başsağlığı dileklerini iletti. Taziye mesajında bulunanlardan biri de Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin oldu. Berlusconi ile yakın arkadaş olan Putin, "Silvio benim için çok değerli bir insan, gerçek bir dosttu. Gerçek bir vatansever olan Berlusconi, vatanının çıkarlarını her şeyin üzerinde tuttu." ifadelerini kullandı.
OCEAN GATE FACİASI
18 Haziran'da 5 kişi, Kanada'nın Newfoundland kıyısı açıklarında Kuzey Atlantik Okyanusu'ndaki Titanik enkazını görüntülemek için yapılan dalış sırasında patlayan bir denizaltıdaydı.
Aracın sahibi keşif şirketi OceanGate Expeditions'ın kurucusu ve CEO'su Stockton Rush, aralarında Shahzada Dawood, oğlu Suleman Dawood, Hamish Harding ve Paul-Henri Nargeolet’in bulunduğu 4 yolcu ile beraber denizaltındaydı.
Dalıştan kısa bir süre sonra denizaltından haber alınamadı. Kısa süreli oksijenleri kalan ekip için zamana karşı yarış başlarken, günler sonra enkaz bulundu ve 5 kişinin de hayatını kaybettiği açıklandı.
Patlamanın ardından denizaltının güvenliği ve risk yönetimiyle ilgili sorular ortaya çıktı. Titan denizaltısına yönelik turistik seyahatler ise askıya alındı.
WAGNER İSYANI
24 Haziran'da ise dünya Rusya’da ortaya çıkan bir başkaldırıya odaklandı.
Paralı asker grubu Wagner’in isyancı lideri Yevgeny Prigozhin savaşçılarıyla birlikte Moskova'ya doğru yürüyüşe geçti.
Devlet Başkanı Vladimir Putin'in sert duruşu sonrası geri adım atan grubun lideri Prigozhin, birliklerini Belarus’a kaydırdığını duyurdu.
İsyandan 2 ay sonra Yevgeny Prigozhin ve beraberindeki Wagner liderleri Moskova yakınlarındaki bir uçak kazasında öldü.
Şüpheli kazanın ardından Rusya lideri Putin kısa bir baş sağlığı açıklamasında bulundu.
ABD-ÇİN ARASINDA CASUS BALON GERİLİMİ
2023 yılı başlarken ABD-Çin gerilimi azalıyordu. İki ülke lideri Biden ve Xi Bali'deki G-20 zirvesi çerçevesinde olumlu bir görüşme yapmıştı.
Dışişleri Bakanı Antony Blinken iki ülkenin giderek gerginleşen jeopolitik rekabetine "dur demek" için Şubat ayında Pekin'i ziyaret edecekti.
Ancak daha sonra Amerika Birleşik Devletleri'nin üzerinde bir Çin gözetleme balonu belirdi.
ABD Hava Kuvvetlerine ait bir F-22 savaş uçağı balonu Güney Carolina açıklarında düşürmeden önce bu gizemli hava aracı bir hafta boyunca ülkenin üzerinde sürüklendi.
Pekin, meteoroloji balonunun “hava durumunu gözlerken” rotasından saptığı konusunda ısrar etti.
ABD ise balonun askeri ve sanayi casusluğu yapmak üzere kullanıldığını savundu. Olay Blinken'in Pekin ziyaretini ertelemesine yol açtı.
Blinken nihayet Haziran’da kendi ifadesiyle "yapıcı" görüşmeler amacıyla Pekin'e gitti.
Bu görüşmeler Washington'un Çin'le ticarete ek kısıtlamalar getirmesini engellemedi.
Aynı şekilde Pekin'in Tayvan'a, Filipinler'e veya Asya'daki Amerikan askeri kuvvetlerine yönelik tacizini durdurmaya yetmedi.
Biden ve Xi, Kasım ayında San Francisco'daki 2023 APEC Liderler Forumu’nda oturum aralarında bir araya geldi.
Görüşmelerde iyi niyet beyanı olarak birkaç küçük anlaşma imzalandı ancak ilişkiler açısından önemli bir ilerleme sağlanamadı.
KARABAĞ'A 24 SAATLİK OPERASYON
Azerbaycan yönetimi Eylül ayı başlarında, kendi toprakları üzerinde ayrılıkçı bir terör yapılanmasına “daha fazla müsaade etmeyeceğini” duyurdu.
Karabağ’da 30 yılı aşkın süredir işgal altındaki ayrılıkçı yönetime karşı 19 Eylül’de antiterör operasyonu başlattı.
Ermeniler tarafından işgal edilmiş bölgede “fiili yönetim ilan etmiş yönetici kadro” Ermenistan’dan destek istedi.
Ancak bu desteğin gelmeyeceği anlaşılınca Karabağ’daki ayrılıkçı yönetim 24 saat içinde teslim oldu ve ateşkes sağlandı.
FİLENİN SULTANLARI'NIN AVRUPA ŞAMPİYONU
3 Eylül günü tüm Türkiye’nin gözü Belçika’nın başkenti Brüksel’de gerçekleşen A Milli Kadın Voleybol Takımımızın Sırbistan ile karşılaşmasındaydı.
Haftalarca süren maçların ardından Filenin Sultanları, 2023 CEV Avrupa Şampiyonası finalinde Sırbistan’ı 3-2 yendi. A Milli Kadın Voleybol Takımımız Cumhuriyetimizin 100. yılında Avrupa şampiyonu oldu ve tüm Türkiye’ye büyük bir gurur yaşattı.
İSRAİL - HAMAS SAVAŞI
Hamas'ın silahlı kanadı Kassam Tugayları, 7 Ekim'de gerekçesiyle İsrail'e karşı "Aksa Tufanı" isimli operasyon başlattı.
Hamas’ın İsrail’e saldırısında 1400 İsrailli hayatını kaybederken, İsrail ordusu da aynı gün roketlerin fırlatıldığı abluka altındaki Gazze Şeridi'ne doğru saldırılarına başladı.
İsrail’in saldırılarında şu ana kadar en az 8 bin 200'ü çocuk, 6 bin 200'ü kadın olmak üzere 20 bin 424 Filistinli hayatını kaybetti.
Dünya genelinde İsrail'in Gazze'ye saldırılarına karşı bazı ülkeler, Filistin'e destek olarak ateşkes talep ederken başta ABD olmak üzere bazı ülkeler ise BMGK'deki Gazze'de ateşkes karar tasarılarını reddetti.
BM Genel Kurulu, Gazze'de acilen insani ateşkes talebinde bulunulan karar tasarısını 10 "hayır" oyuna karşı 153 oyla kabul etti. Oylamada Avusturya, Çekya, Guatemala, İsrail, Liberya, Mikronezya, Nauru, Papua Yeni Gine, Paraguay ve ABD "Hayır" oyu kullandı.
Bu süreç zarfında 7 günlük insani ara verilirken, esir takası gerçekleşti ve saldırılar bir süre durdu. Ancak 2023’ün son günlerinde yeni bir insani ara için tüm girişimlerin sürmesine karşın saldırılar hala devam ediyor.
"TARİHİN EN SICAK YILI"
İklim krizinde her geçen yıl rekor üstüne rekor kırılan yıllar yaşamaya devam ediyoruz. 2023'te tam olarak böyle bir yıl oldu.
2023, Birleşmiş Milletler (BM), Avrupa Birliği (AB) Kopernik İklim Değişikliği Servisi, Dünya Meteoroloji Örgütü (WMO) ve ABD Ulusal Okyanus ve Atmosfer Dairesi (NOAA) tarafından "tarihin en sıcak yılı" ilan edildi.
Ortalama küresel sıcaklığın 17,23 derece olarak ölçüldüğü 6 Temmuz, "kaydedilen en sıcak gün" olarak tarihe geçti.
KURAN YAKMA EYLEMİ
21 Ocak 2023’te İsveç’li politikacı Rasmus Paludan Stockholm'deki Türk Büyükelçiliği önünde Kuran yaktı.
Türkiye’nin tüm uyarılarına rağmen bu provokatif eylemler Danimarka’da da gerçekleştirildi.
Eylemler sırasında polisin güvenlik önlemleri aldığı ve müdahale etmediği görüldü.
İslam ülkeleri Kuran yakılmasının yasaklanması ve bunun “nefret suçu” olarak cezalandırılması gerektiğini açıklasa da eylemler özellikle Kuzey Avrupa ülkelerinde tekrarlandı.
İSKOÇYA'DA MÜSLÜMAN BAŞBAKAN
27 Mart’ta İskoçya'da iktidardaki İskoç Ulusal Partisi'nin başkanlık koltuğuna Pakistan kökenli Hamza Yusuf seçildi.
Hamza Yusuf İskoçya’nın ilk müslüman Başbakanı oldu.
MEKSİKA'DA UZAYLI İDDİASI
13 Eylül'de Meksika Kongresi'nde "insan dışı" varlıklara ait olduğu iddia edilen kalıntılar gösterildi.
Kongrede yeminli ifade veren araştırmacılar 2 mumyalanmış örneğin “insan evriminin” bir parçası olmadığını savundu.
NASA’dan bilim insanlarıysa kalıntıların ciddiye alınacak özellikte olmadığını belirtti.
TWITTER'DA İSİM DEĞİŞİKLİĞİ
24 Temmuz tarihinde iş insanı Elon Musk, sahibi olduğu sosyal medya platformu Twitter'ın adını değiştirdiğini açıkladı.
Platformla özdeşleşen kuş logosu yerini "X" harfine bıraktı.
Dünyada bir buçuk milyara yakın hesap ve 300 milyon civarında aktif üyesi ile en çok kullanıcısı olan sosyal medya platformu artık X olarak biliniyor.
KRAL CHARLES'IN TAÇ GİYME TÖRENİ
6 Mayıs günü, İngiltere’de Kral Charles ve Kraliçe Camilla başkent Londra’da gerçekleşen ihtişamlı bir törenle tacını giydi.
Kral Charles, 1066’dan bu yana burada taç giyen 40’ıncı hükümdar oldu.
56 bağımsız ülke ve 2,4 milyar insandan oluşan İngiliz Milletler Topluluğu'nun başkanı ve bu ülkelerin 14'ünde aynı zamanda devlet başkanı olan Charles'ın taç giyme töreninin milyonlarca insan takip etti.
Kral Charles, 1066'dan bu yana burada taç giyen 40'ıncı hükümdar oldu.
RUSYA - UKRAYNA SAVAŞI DEVAM EDİYOR
Rus ordusu, 24 Şubat 2022'de başlayan savaşta 300 bin yedek askerle takviye edilen güçleriyle Ukrayna'nın doğusundaki Donbass bölgesinde yeniden saldırıya geçti.
Moskova Mayıs ayında, Bahmut şehrinin ele geçirildiğini duyurdu.
Kiev Yönetimi Moskova'nın işgal ettiği toprakları geri almak amacıyla Haziran'da karşı saldırı başlattı.
Sadece güney ve doğudaki birkaç köyü geri almayı başardı.
Ukrayna Batı’nın desteğine rağmen ağır bir maliyetle çok az ilerleme kaydetti.
Kasım ayı ortasında ise Kiev Yönetimi, Rus ordusunu güneydeki Herson bölgesinde birkaç kilometre geri püskürttüğünü iddia etti.
Ancak Rusya aralıklarla da olsa Ukrayna’nın başkentini füzelerle vurmayı sürdürdü.
Batı medyasında Ukrayna savaşının çıkmaza girdiği ve ABD’nin Moskova’yla bir anlaşma zemini hazırlaması için Ukrayna lideri Zelenski’ye baskı yapmaya başladığı öne sürüldü.
Bununla birlikte ABD’de Biden Yönetimiyle Cumhuriyetçi Parti arasında Ukrayna’yı destekleme konusunda derin görüş ayrılıkları yaşandı.
TÜRKİYE’DE SEÇİMLER
Cumhurbaşkanlığı ve 28. Dönem Milletvekili seçiminin ilk turu 14 Mayıs'ta yapıldı.
Cumhur İttifakı, anketlerde beklenenin aksine Meclis'teki çoğunluğunu rahat bir şekilde korudu.
Cumhurbaşkanı adaylarının ilk turda yüzde 50'ye ulaşamaması nedeniyle seçim ikinci tura kaldı. Millet İttifak'ının ortay adayı Eski CHP Genel Başkanı Kemal Kılıçdaroğlu ile yarışan AKP'li Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan 28 Mayıs'ta yeniden cumhurbaşkanı seçildi.
Cumhurbaşkanlığı seçiminin ilk turunda oyların yüzde 5'ten fazlasını alan ATA İttifakı'nın adayı Sinan Oğan, kendisini ikinci turda seçim sonucunu belirleyici aktör olarak konumlandırdı.
Bakmadan Geçme
