Hakaret suçu ve cezası

Merhaba sevgili okurlar,

Artı Siirt gazetesinin haftalık köşe yazılarında bundan sonra birlikte olacağız. Hukuki anlamda bilinçlenmek, özgürlük sınırlarımızı tanımak, hak ve alacaklarımızdan haberdar olmak adına sizlere yardımcı olmaya çalışacağım. 

TCK MADDE 125 KAPSAMINDA HAKARET SUÇU

5237 sayılı Türk Ceza Kanunu’nun 125. Maddesi Hakaret suçunu düzenlemiştir.5237 Sayılı TCK 125. madde hükmünde düzenlenen Hakaret suçu, Şerefe Karşı Suçlar başlığı altında kendisine yer edinmiştir.

HAKARET SUÇU NEDİR VE NASIL OLUŞUR?

Bir kimseye onur, şeref ve saygınlığını rencide edebilecek nitelikte somut bir fiil veya olgu isnat eden veya sövmek suretiyle bir kimsenin onur, şeref ve saygınlığına zarar veren kişiler HAKARET SUÇUNU işlemiş sayılır. Hakaret eylemi, bir kimsenin hukuki olarak güvence altına alınan kişilik haklarına doğrudan saldırıdır. Hakaret eyleminin Türk Ceza Kanununda yaptırıma tabi tutulmasındaki amaç; hakaret edilen kişinin toplum içerisindeki şeref ve özsaygı dediğimiz değerlerinin korunmasıdır.

Hangi davranış ve sözlerin hakaret olacağı konusunda kanun metninde kesin bir yargı bulunmamaktadır. Toplumun değişen dinamik kültürü ve teknolojinin hayatımızda getirdiği değişiklikler ile önceden kesin bir yargıya ulaşıp şu davranış biçimi hakaret suçunu oluşturur, dememiz doğru değildir. Bu nedenle kanun koyucu tarafından hakaret olabilecek eylem ve sözlerin bir bir sayılması neredeyse imkânsızdır. Zira bugün hakarettir bu diyebileceğimiz bir davranış biçimi ilerleyen yıllarda hakaret olma özelliğini yitirebilir. Hakaret suçunun vuku bulması için toplumun o anki yaşayış biçimi ve o günün şartları son derece önemlidir.

Genel olarak hakaret suçu; kişinin onuru ve şerefinin rencide edilmesi ile beraber toplum içerisinde değersizleştirilmesi ile oluşur. Bu bağlamda bir kimseye hayvan, şerefsiz, aptal vs. gibi sözler söylenmesi ile hakaret suçunun oluşacağı sabittir. Kişiye yönelik icra edilen somut olgu, o kişinin fiziksel ve psikolojik özelliklerine vurgu yapıyorsa hakaret suçunun işlenmiş olduğu kabul edilir. Örneğin; görmekte zorlanan birine, ‘’kör’’ demek, aksayarak yürüyen birine ''topal herif’’ demek, algılama ve akıl seviyesi düşük bir başka kimseye ‘’tımarhane kaçkını’’ demekte hakaret suçunu oluşturur. Burada üzerinde durulması gereken nokta icra edilen eylemin kişiyi toplum içerisinde küçük düşürmeye yönelik olmasıdır. Bir kişiye onu toplum nazarında küçük düşürme amacına yönelik olarak siyasi ve ideolojik kanaatin isnat edilmesi de hakaret suçunu oluşturur.  Örneğin, bir kişiye “faşist”, “komünist” veya “mürteci” demekle, hakaret suçu işlenmiş olur.

Ancak kaba ve nezaketsiz sözler sarf etmek hakaret suçunu oluşturmaz. Yalancı, terbiyesiz, lan, ulan vs. gibi sayabileceğimiz sözler hakaret değildir. Beddua etmekte hakaret kavramının dışında kalarak hakaret suçunu oluşturmaz. Örneğin; Allah belanı versin, cehennemde yanasın, ettiklerin çocuklarından çıksın gibi beddualar da yüksek mahkeme ( Yargıtay) tarafından hakaret olarak kabul görmez. Öte yandan dilekçe hakkı ve eleştiri, basının haber yayımlama hakkı, kapsamında söylenen söz ve yapılan davranışlar hakaret suçunu oluşturmaz.

YÜKSEK MAHKEMECE (YARGITAY) HAKARET SAYILAN KELİME VE CÜMLELER

“Köpek karı”, “lanet karı”, “terbiyesiz”, “it karı”,”kaltak”, “sen eskort musun”, “şarlatan”, “sen konuşma senin akli dengen yok”, “senin söz hakkın yok ulan”, “Çingene gibi bağırma” “sanığın, mağdurun yakasından tutma eylemi”,’’hata sizde değil size bu görevi verende”, “şerefsizler, rüşvet vermiyoruz onun için ceza yazıyorlar”, “büyücü büyü yapıp hayvanları öldürüyorsun”, “zina yapıyorsun”, “sen burasını fuhuş yuvası yaptın” gibi kelimeler ve cümleler Yargıtay tarafından hakaret olarak kabul edilmiş ve cezai yaptırıma tabi tutulmuştur.

SOSYAL MEDYA (İNSTAGRAM, FACEBOOK, TWİTTER VS.) SİTESİ ÜZERİNDE HAKARETİ BEĞENMEK

Sosyal medya platformları üzerinden yapılan bir hakareti beğenmek, o hakareti paylaşmak ve yaymak anlamına gelmediğinden herhangi bir suç oluşturmayacaktır. Benzer bir olayda yerel mahkemece yanılgıya düşülüp sanığın sosyal medya üzerinden yapılan bir hakareti beğenmesi üzerine, yerel mahkemece sanık hakkında ceza verilmiştir. Sanığın dosyayı Yargıtay’a taşıması ile Yargıtay dosyayı bozmuş ve sanık hakkında beraat kararı vermiştir. Yargıtay’ın kararında icra edilen eylemin, hakareti yaymak ve paylaşmak olmadığı gerekçesi ile verilen beraat kararı son derece önemli ve emsal niteliktedir.

Sosyal medya platformları üzerinde geçirilen vakit düşünüldüğü zaman istem dışı da herhangi bir hakaretin beğenilmesi mümkündür. Bu nedenle söz konusu hakaretin beğeni amacının ne olduğu ve hangi şartlarda (el çarpması) gerçekleştiğinin ispatı zordur. Niyet okunarak bir kimse hakkında cezaya hükmedilemez. Ayrıca Ceza Hukukunun en temel ilkelerinden biri olan şüpheden sanık yararlanır ilkesi, göz ardı edilerek yerel mahkemece bu gibi durumlarda sanığa ceza verilmesi kabul edilemez. Nitekim bu konuda yukarıda izahı yapılan Yargıtay tarafından verilen karar emsal nitelikte ve kanımca yerinde bir karardır.

HAKARET SUÇU ŞİKAYET, ZAMANAŞIMI VE UZLAŞTIRMA PROSEDÜRÜ?

Hakaret suçu, takibi şikayete bağlı suçlar kategorisinde yer alır. Takibi şikayete bağlı suçtan kasıt C. Savcısı herhangi bir talep olmadan resen soruşturma başlatamaz. Hakaret suçundan mağdur olan kişi; hakaret eylemini gerçekleştiren şahsı ve hakaret eylemini öğrendikten sonra 6 ay içerisinde şikayet hakkını kullanmak zorundadır. Aksi takdirde şikayet hakkını kaybeder ve 6 aylık zaman diliminden sonra herhangi bir hukuki süreç başlatılamaz.

Yukarıda izahı yapılan hususun istisnası ise hakaret suçunun, kamu görevlisine ve cumhurbaşkanına karşı işlenmesidir. Hakaret suçunun kamu görevlisine veya cumhurbaşkanına karşı işlenmesi halinde; şikayet açısından 6 aylık zamanaşımı süresi söz konusu değildir ve C. Savcısı herhangi bir talep olmaksızın resen soruşturma başlatabilir. Örneğin; görevi sırasında bir polis memuruna hakaret eden bir kimse aradan 2 yıl geçtikten sonra dahi soruşturma geçirip, yargılanabilir.

Hakaret suçunun kamu görevlisine ve cumhurbaşkanına karşı işlenmesi hariç, diğer hakaret suçları şikayete tabi suç olduğundan uzlaştırma kapsamındadır. Uzlaştırmaya tabi bu suçta öncelikli usulü işlem olarak uzlaştırma prosedürünün uygulanması gerekir. Uzlaşma sağlanamaz ise soruşturmaya veya yargılamaya devam edilmesi gerekir.

HAKARET SUÇUNUN CEZASI VE GÖREVLİ MAHKEME?

Hakaret suçunun nitelikli halleri dışında kalan basit hakaretler için Türk Ceza Kanunda belirlenen yaptırım; 3 aydan 2 yıla kadar hapis cezası veya adli para cezasıdır. Peki, hakaret suçunun nitelikli halleri nedir ve nitelikli hallerde ceza artar mı?  Bir de ona değinelim. Aşağıdaki hallerden herhangi biri durumunda hakaret suçunun niteliği değişir ceza alt sınırı artar.

a) Kamu görevlisine karşı görevinden dolayı,

b) Dini, siyasi, sosyal, felsefi inanç, düşünce ve kanaatlerini açıklamasından, değiştirmesinden, yaymaya çalışmasından, mensup olduğu dinin emir ve yasaklarına uygun davranmasından dolayı,

c) Kişinin mensup bulunduğu dine göre kutsal sayılan değerlerden bahisle, işlenmesi halinde, hakaret suçunun nitelikli halleri oluşur.

Yukarıda izahı yapılan hususların varlığı halinde hakaret suçu nitelikli bir hale bürünür. Nitelikli hallerde ceza alt sınırı 1 yıla çıkar ve hakareti gerçekleştiren kişi hakkında 1 yıldan 2 yıla kadar hapis cezasına hükmedilir.

Hakaret suçun da verilecek cezanın niceliği itibarıyla görevli mahkeme Asliye Ceza Mahkemesidir.

HAKARET SUÇUNUN HAKSIZ FİİLE BİR TEPKİ OLARAK İŞLENMESİ?

Türk ceza kanununda haksız tahrik genel bir ceza indirimidir. Şartları varsa hakaret suçundan dolayı sanığa ceza verilmeyebilir veya cezasında 1 / 3 oranında indirime gidilebilir. TCK md. 129/2’ye göre, hakaret suçunun yaralama suçuna tepki olarak işlenmesi halinde faile ceza verilmez. Örneğin; X kişi Y kişisine yumruk atar ve Y kişisi de X kişisine hakaret ve küfrederse bu durumda Y kişisi hakkında ceza verilemez. Çünkü somut olayımızda haksız fiil((basit yaralama)  dolayısıyla Y kişisi ağır tahrik sebebiyle hakaret etmiştir.

Olayı bir örnekle daha somutlaştırmak gerekirse; X bir marketten Y kişisinin hırsızlık yapmaya yeltenmesi halinde market sahibinin, Y kişisine yönelik hakaret ve küfürleri haksız bir fiil ( hırsızlık) nedeniyle gerçekleştiği için market sahibi hakkında haksız tahrik hükümleri uygulanır.

HAKARET SUÇU VE HÜKMÜN AÇIKLANMASININ GERİ BIRAKILMASI

Hakaret suçu nedeniyle sanık hakkında hükmün açıklanmasının geri bırakılması kararı verilebilir. Hakaret suçu nedeni ile Hakkında HAGB kararı verilen sanık 5 yıl boyunca denetime tabi tutulur. 5 yıllık bu zaman zarfında sanığın yeni bir suç işlememesi halinde hakkında açılan dava düşer. 

Ceza soruşturma ve kovuşturma dosyaları usulü işlemler yönünden uzmanlık gerektirdiğinden herhangi bir hak kaybına ve mahkûmiyete uğramamanız için mutlaka alanında uzman bir avukata danışmalısınız. Hukuki yardım ve bilgi almak için aşağıdaki iletişim bilgilerimden bana ulaşabilirsiniz. Haftaya görüşmek üzere sağlıcakla kalın.

E – Posta     : [email protected]

Büro Adresi: B. Evler Mah. C. Poturnak Cad. Zagros Apt. Kat: 1 No: 1 Merkez / SİİRT