Ufak Dokunuşlarla Evlerimizi Yaşımıza Uygun Hale Getirmek
Hüsna Anık
Merhaba değerli okurlarım.
Günlük hayatta kimseye bağlı kalmadan rahatça hareket edebileceğiniz ortamlar sizin özgürlüğünüzü belirler. İleri yaş dönemini özgürce yaşayabilmek bizlerin elinde. Kayıplarla karakterize edilen yaş dönemini kendimize uyarlayarak çok daha verimli ve aktif olarak yaşayabiliriz. Bağımsız ve kaliteli bir yaşam sürdürebilmek için hayatımızı daha yaşanılabilir hala getirelim. Belirli bir yaştan sonra daha önce yapabildiğimiz çoğu aktiviteyi yapmak çok zor gelir bizlere. Çünkü yaşam alanlarımız hep belirli bir yaşa göre dizayn edilir. Temelinde sağlıklı bir beden, duyu organları ve zihin yer alır. Yaş dolayısıyla zayıflayan kaslar , görme duyusu, işitme duyusu ve bir çok durum sayabilirim sizlere. Doğamız gereği toplumsal bir yaşam sürmekte ve sosyal ilişkiler kurmaktayız. Barındığımız ev, yürüdüğümüz sokaklar, gerek sosyal gerek ise temel ihtiyaçlarımızı karşılayabilmek için mimari yapılara ihtiyaç duyarız. Yapılarda hem estetik açı hem de işlevsellik söz konusu olmalıdır. İhtiyaçlar doğrultusunda insanın yaşamını en iyi şekilde sürdürebileceği yapılar ortaya konulmalıdır. Ben de bu yazımda ileri yaş döneminde kaliteli bir yaşam sürebileceğimiz gerontoloji ve mimarinin ortak alanı olan gerontomimariyi ele alacağım.
Büyük bir aile çatısı altında yaşayan ileri yaş grupları, şuan çekirdek aile modelinde yer almamaktadır. Bu model ile beraber yaş alanlarımız büyük çoğunlukla yalnız başlarına ayrı konutlarda yaşamaktadır. Aslında yaşlılık değil, kendilerine uygun olmayan konutlar ve şehirsel çevreler yaşlıların tek başlarına yaşayabilme güçlerini zayıflatmaktadır. Bu da yaş alanlarımıza yönelik bağımsız bir şekilde hareket edebilecekleri, yaşamlarını sürdürebilecek konutların var olması gerektiğini bildirir bizlere. Bu yazımızda kısa bir şekilde ileri yaş gruplarına uygun evlerin genel özellikleri üzerinde duracağız.
Ev girişi:
- Basamaksız ev girişi
- Rahat okunabilen isim levhası
- Aydınlatılmış kapı zili
- Kötü hava şartları için saçak
- En az 100 metre temiz giriş
- Kolay bulunabilen anahtar deliği ve kısıtlı el hareketleri için anahtar çevirmeye yarayan aletler / otomatik kapı kapayıcılar (kapının açık unutulmasını engelleyen)
- Kapıyı açıp kaparken, bastonun konabileceği ve düşmeden durabileceği bir oyuk veya kanca.
Merdivenler:
- Aydınlatılmış (gölge yapmayan) ve basamakların net olduğu kontrast renkte merdivenler
- Merdivenlerde yanda ve duvar tarafında küpeşte/korkuluk bulunmalıdır.
- Katlanır oturak (yaşlı hastanın sahanlıkta dinlenmesi)
- Kamaşma yaratmayacak pencere konumu
Kapı Önü:
- Fosforlu veya altında minik bir ışığı bulunan geniş yüzeyli düğmeler tercih edilmektedir. (zil için)
- Tiz sesler duyulmadığından yaşlılıkta kapı zilinin sesi fark edilemeyebilir. İki farklı tonda çalan bir zil bu sorunun çözüm ünde yardımcı olur.
- Hareket sensörlü aydınlatma
- Her kapıya konulması mümkün olan geniş açılı bir göz deliği etrafı seyretmenizi mümkün kılar.
- Kapı önü paspasları sorun teşkil etmeyecek şekilde olmalı, çok gerekmiyorsa kullanılmamalıdır.
Oturma Ve Yatma Mekanları:
- Günün büyük kısmını burada geçirdiğinden yaşlı insan için bol gün ışığı alan güneydoğu veya güneybatıya bakan bir oda seçilmeli.
- Oturma ve yatak odalarının döşemesi sıcak ve temizlenmesi kolay olan; aynı zamanda yürümede, yer değiştirmede zorluk çıkarmayan bir malzeme ile kaplanmalıdır.
- Halı tipi kaplama yaşlılara uygundur, çünkü psikolojik sıcaklık ve rahatlığı yanında ses emme bakımından da idealdir. Isı yalıtımı da güçlendirir. Kısa tüylü, karışık renkli dokuma türü ve çok açık ya da koyu renk olmayan halı tipi kaplama malzemeleri tavsiye edilir.
- Evlerde yeteri sayıda priz bulunmalıdır. Çünkü, ortada serbest bırakılmış her uzatma kablosu takılıp düşme tehlikesi getirmektedir
Genel olarak dikkat edilmesi gereken konuları bu şekilde sıralayabiliriz. Çok geniş bir konuyu burada sizlerle birkaç cümleyle özetlemeye çalıştık. Mutfak ve banyo ile ilgili bölüme değinemedik. Bir sonraki yazımızda da mutfak ve banyo ile ilgili bölümlerde dikkat edilecek konulara ve düzenleme yapılabilecek alanlara yöneleceğiz. Unutmayalım ki kendi evimiz ne kadar modern ve geniş olursa olsun, eğer evimizde rahat bir şekilde, kimseye bağımlı olmadan hareket edemiyorsak bu durum bizim için muhtaçlıktan öteye gidemez.
Güzel Yaş Almanız Dileğiyle…
Kaynak: https://cdn.istanbul.edu.tr/statics/enuygar.istanbul.edu.tr
Gerontolog Hüsna Anık
