YAŞLILIKTA POLİFARMASİ
Hüsna Anık
Yaşlanmayla beraber görülen kronik rahatsızlıkların artması, beraberinde çoklu ilaç kullanımını da getirmektedir. Polifarmasiyi genel olarak dört ya da dörtten fazla ilaç kullanımı şeklinde tanımlamaktayız.
Özellikle bu durum ileri yaş gruplarının bulunduğu popülasyonda çok daha fazla görülmektedir. Bu durumun sebeplerini; komorbid hastalıkların varlığı, çoklu reçete, ilaç yan etkileri, ilaçların bir arada kullanılmasıyla ortaya çıkabilecek etkileşimler hakkında yeterli bilgiye sahip olunamaması, kongnitif bozukluklar, duyu organlarındaki yetersizlikler, bakıma muhtaç olma, çevreden edindiği bilgilere göre doktora danışılmadan ilaç edinme, eğitim düzeyindeki düşüklük şeklinde örneklendirebiliriz.
Peki polifarmasi sürecini ne şekilde yönetebiliriz? Bu konuda hangi meslek dallarından yararlanabiliriz?
Kulaktan dolma bilgilerle hareket eden ve ilaçların kişisel olabileceği konusunda yeterli bilgiye sahip olamayan yaş alanlarımız bu konuda doktora danışmaktansa yakın çevreleri ve arkadaşları olmak üzere birçok kişiden öneri alabilmektedir. İlaçların farmakokinetik ve farmokodinamik etkileri tüm yaş gruplarında ve hastalıklarda aynı etkiyi oluşturamamaktadır. Kişide bulunan hastalık varlığı, kullandığı ilaçlarla olan ilaç-ilaç etkileşimleri bireye göre farklılık göstermektedir. Bu süreçte ilacı kullanan bireye ve kendisiyle ilgilenen yakınına veya bakıcısına ilaçlar hakkında gerekli bilgiler verilmelidir. Bu da eczacıların ve hekimlerin görevidir. Ayrıca bu konuda aileye ve bireye destek vermesi açısından gerontologlardan da yararlanılabilir. Yaş alan bireyler detaylı bir geriatrik değerlendirmeyle tüm hastalıkları ve kullandığı ilaçlar göz önüne alınarak tedavi mümkün olunan en az sayıda ve en az dozda ilaç şeklinde planlanmalıdır. Tabii ki burada yaşlı hastalarda gerekli olan ilaç kısıtlamasının yol açabileceği tıbbi sorunlar da göz önünde bulundurulmalıdır. Toplumumuzda ilaç kullanma yaygınlığı ve bilinçsiz ilaç kullanımı konusunda tüm yaşam koşulları da göz önüne alınarak hekim, eczacı ve gerontolog gibi meslek gruplarının da bulunduğu multidisipliner bir işbirliği içerisinde ileri yaş grubuna, bireyle ilgilenenlere gereken seviyede ve anlaşılabilirliği yüksek bir dille polifarmasi-akılcı ilaç kullanımı hakkında bilgiler verilmelidir.
