Zayıflama uğruna birçoğumuzun bir takım yöntemleri olmuştur, hep kolay yoldan zayıflama seçenekleri yeterli ve dengeli beslenme ve yeterli fiziksel aktiviteden daha cazip gelmektedir. Yağ yakıcılar, diyet çayları, metabolizma hızlandırıcılar veya yağlanmayı engelleyiciler(!) gibi özellikler vadetmektedirler. Bireyler bu tarz yazıların olduğu ambalajlara fazlasıyla ilgi göstermektedir. Bu ürünlerin reçetesiz olması ve hemen hemen her yerden temin edilebilir olması ürünlerin bilinçsizce kullanımını arttırır. Bu bilinçsizce kullanım istenmeyen birçok soruna yol açmaktadır. Özellikle zayıflama uğruna bu tarz ürünlerin kullanımı 18-34 yaş arası kadınlarda çok sıktır. Halkın büyük bir kısmının ve özellikle kadınların bu tarz ürünlere ilgi göstermesi her geçen gün bu pazarın büyümesine yol açmaktadır.
Özellikle efedrin içeren bitki çaylarının tüketilmesi, birçok istenmeyen etkiye neden olabilmektedir. Bitkisel form çaylarının bileşenine esas olarak laksatif ve diüretik etkileri olan birden fazla bitkisel drog girmektedir. Birden fazla drogun bir arada kullanılması bu drogların içerdiği kimyasal maddelerin farmakolojik etkilerinin potansiyeliz olmasına ve toksik etkilerin ortaya çıkmasına neden olabileceği bildirilmiştir. Avustralya’da yapılan bir çalışmada, piyasada bulunan ve özellikle bitkisel birçok ürünün ağır metal ve toksik kimyasal içerdiği belirtilmiştir. Bu ürünlerin kullanımıyla ilişkilendirilen çok sayıda akut karaciğer ve böbrek yetmezliği hatta ölüm vakaları bildirilmiştir.
Türkiye’de yapılan bir ankette bu tarz ürünleri her gün kullananların sıklığı haftada 1 veya 2-3 kez kullananlardan daha fazla olduğu belirlenmiştir. Genelde bu tarz ürün kullanımı olan bireyler bunu sağlık profesyonelleri ile paylaşmamaktadır. Bireyler medya (TV, internet vb.), yakın çevre, aktar, eczane, market aracılığı ile bu ürünlere ulaşmaktadır. Bitkisel ürünlerin büyük bir bölümü aktarlarda, baharatçılarda, bitkisel ürün satan satış noktalarında veya internetteki satış siteleri aracılığı ile halka sunulmakta, sadece küçük bir bölümü eczaneler aracılığıyla halka sunulmaktadır. Yine bir ankette bireylerin bu tarz ürünlerin kullanımı sonucu yaşadıkları olumsuz sonuçlar sorulmuş; çoğunlukla sindirim sorunları, uykusuzluk, kalp çarpıntısı, mide bulantısı, baş dönmesi gibi olumsuz tecrübeler bildirilmiştir.
Vücut ağırlığı kaybına yönelik bireyler genelde; çörek otu, karabiber, limon, maydonoz, keten tohumu, nane, avokado, lahana suyu, kiraz sapı vb. besinlere yöneliyor. Maalesef sabah- akşam tüketeceğiniz bu tarz tek tip beslenme alışkanlıkları kilo kaybında etkili değildir. Bununla sınırlı değil tabi zayıflama yöntemleri :) popüler bazı uygulamalar daha var; yeşil kahve, elma krom, herbalife ürünleri, biber hapı vb. bu tarz ürünlerin her ne kadar vücuttaki olumsuz mekanizmalarından (bilimsel verilere dayanarak) belirtilse de kullanımı ne yazık ki devam etmektedir. Çünkü kolay olduğunu düşündüğümüz yollar hatta çoğu zaman açlık bile sağlıklı beslenmeden daha cazip gelmekte…
Efedra/ Ma huang içeren ürünler evet metabolizmayı hızlandırır, ama ağırlık kaybı üzerinde olağanüstü bir etkisi yoktur. Çalışmalar yeterli dengeli beslenme ve yeterli fiziksel aktivitesi olan ve efedra kullanan iki grup arasındaki kilo kaybını gözlemlemiş sonuç olarak farkın çok az olduğu bildirilmiştir. Üstelik efedra içeren ürünler GİS, psikiyatrik ve kardiyovasküler komplikasyonlar, kalp krizi ve felç riski gibi sonuçlarından dolayı FDA’nın bu ürünleri yasaklamasına neden olmuştur.
Kafein içeren ürünler daha önceki yazımda da bahsetmiştim; yağ kaybı üzerine kesin bir sonuç bildiren çalışma mevcut değildir. Baş dönmesi, baş ağrısı, bulantı, kardiyovasküler komplikasyonlara ve diüretik etkisinden dolayı su ve mineral kayıplarına neden olur. Aşırı tüketimden kaçının. Günde 500 mg’dan fazla kafein, ileri derecede anksiyete, çarpıntı paranoya hatta ölüme sebep olabilir. Kafein, bağımlılık yapıcıdır ve insanlar tüketmeyi bıraktığında yoksunluk semptomları yaşar.
Diyet çayları/ zayıflama çayları YAĞ KAYBI ÜZERİNE ETKİSİ YOKTUR. Güçlü laksatif etki, diyare, kusma, laksatif bağımlılık, rapor edilmiş 4 ölüm! Diyet çayları olarak bilinen çeşitli çaylar sindirim kanalından geçerek yemeklerin geçişini hızlandırarak ve bu şekilde kalorileri emilmesini engelleyerek ağırlık kaybını sağladığı iddia edilmektedir. Bu çaylar genellikle sinameki, aloe, karahindiba, ravent kökü, cascara ve hint yağı gibi bitkisel kökenli laksatifler içerir.
Sonuç;
Bitkisel zayıflama ürünü olarak aktarlar ve çeşitli platformlarda satışı yapılan bu ürünlerin kullanımımın ağırlık kaybındaki etkinliğinin bilimsel verilerle desteklenmesinde hala eksiklikler mevcut olup, pek çok yan etki sonucu ölüme varan durumlara yol açabilmektedir. Bu yüzden bitkisel ürünlerle ilgili gerekli düzenlemelerin yanında toksikolojik incelemelerin yapılması ve kanıta dayalı veriler ışığında değerlendirilmesi sağlanmalıdır.
Bu tarz kolay olduğunu düşündüğünüz yöntemlerle sağlığınızı riske atmayın. Şu an olmasa bile ilerde kötü sonuçlara yol açabilir. Emin olun zayıflama adına mucizevi bir besin veya buluş olsaydı bunu size söylerdim :) ama yok ve size en güzel - en sağlıklı yolu gösteriyorum; yeterli ve dengeli beslenme ve yeterli fiziksel aktivite, diyetisyen kontrolünde zayıflama- kilo alma… Kolay yolu değil doğru yolu tercih edin böylece sağlığınızı riske atmaz ve ömür boyu sürdürebileceğiniz beslenme alışkanlıkları kazanırsınız.
Sağlıkla kalın.
Diyetisyen Mine ÇETİNER
İnstagram adresi: Dyt.mine_cetiner
E-Posta: [email protected]
